Điều kiện FOB là gì? Phân tích nghĩa vụ theo Incoterms 2020

Bạn đang tìm hiểu FOB là gì và tại sao nó lại quan trọng trong hợp đồng ngoại thương? Việc nhầm lẫn về trách nhiệm của người mua và người bán hay không biết giá FOB gồm những chi phí nào có thể dẫn đến rủi ro không đáng có. Trong bài viết này, PTN Logistics sẽ giải đáp toàn bộ thắc mắc từ định nghĩa, cách tính giá, đến so sánh sự khác nhau giữa FOB và CIF theo Incoterms 2020. Đọc ngay!

Định nghĩa FOB là gì: Hiểu đúng bản chất “Free On Board”

Để sử dụng đúng điều kiện FOB, trước hết cần nắm vững hai yếu tố nền tảng: FOB là gì, điểm chuyển giao rủi ro ở đâu, và nó được áp dụng cho phương thức vận tải nào. Hãy cùng làm rõ những khái niệm cốt lõi này để tránh các sai sót cơ bản trong hợp đồng ngoại thương.

FOB là gì và điểm chuyển giao rủi ro

FOB là viết tắt của cụm từ “Free On Board”, một trong những điều kiện thương mại quốc tế phổ biến nhất. Theo điều kiện này, trách nhiệm của người bán được xem là hoàn thành khi họ đã giao hàng an toàn lên trên boong tàu do người mua chỉ định.

Việc hiểu đúng FOB nghĩa là gì trong hợp đồng ngoại thương là rất quan trọng, vì nó xác định điểm chuyển giao rủi ro. Theo Incoterms 2020, điểm mấu chốt này chính là thời điểm hàng hóa đã ở “trên boong tàu” (on board), mọi rủi ro và chi phí sau đó sẽ do người mua chịu. Điều này cũng làm rõ sự khác biệt của FOB khác gì với EXW, FCA về địa điểm chuyển giao trách nhiệm.

Phạm vi áp dụng của điều kiện FOB là gì?

Một lưu ý quan trọng là điều kiện FOB chỉ được áp dụng cho phương thức vận tải đường biển và đường thủy nội địa. Nó không phù hợp và không được sử dụng cho các phương thức vận tải khác như hàng không.

Mọi nghĩa vụ của người bán theo điều kiện này đều được tính đến thời điểm tại FOB cảng đi (Port of Loading). Việc nắm vững bản chất FOB là gì trong thương mại quốc tế không chỉ giúp doanh nghiệp xây dựng báo giá chính xác mà còn là nền tảng pháp lý quan trọng để tránh các tranh chấp sau này.

Phân chia nghĩa vụ theo điều kiện FOB Incoterm 2020

Điểm mấu chốt của điều kiện FOB nằm ở sự phân chia trách nhiệm và chi phí một cách rõ ràng giữa người bán và người mua.

Nghĩa vụ của Người bán (Seller)

Trách nhiệm người bán trong FOB (Seller obligations A1-A10) tập trung vào việc chuẩn bị và giao hàng tại cảng đi. Để hiểu rõ FOB là gì, cần nắm được trách nhiệm giao hàng lên tàu của người bán. Điều này có nghĩa họ phải hoàn thành mọi việc từ đóng gói, vận chuyển nội địa ra cảng, mở tờ khai và làm thủ tục xuất khẩu, và cuối cùng là giao hàng an toàn lên boong tàu do người mua chỉ định.

Một điểm khác biệt giữa FOB Incoterms 2010 vs FOB Incoterms 2020 là phiên bản mới đã làm rõ hơn về việc người bán có thể yêu cầu vận đơn “on board”. Vậy ai chịu chi phí bốc xếp tại cảng đi theo FOB? Câu trả lời chính là người bán. Việc họ chịu mọi chi phí và rủi ro cho đến khi hàng hóa được đặt yên vị trên tàu chính là câu trả lời cho FOB là gì về phía người bán.

Nghĩa vụ của Người mua (Buyer)

Trách nhiệm người mua trong FOB (Buyer obligations B1-B10) bắt đầu từ thời điểm hàng hóa được giao lên tàu. Nghĩa vụ quan trọng nhất là người mua thuê tàu theo điều kiện FOB và thanh toán cước vận tải biển quốc tế. Hiểu được vai trò này sẽ giúp bạn không còn thắc mắc FOB là gì và tại sao người mua lại có quyền chỉ định hãng vận chuyển.

Sau khi hàng đến, người mua phải tự dỡ hàng, làm thủ tục thông quan nhập khẩu, đóng các loại thuế cần thiết (thuế nhập khẩu, VAT…) và tự vận chuyển hàng về kho của mình. Họ cũng phải chịu toàn bộ rủi ro và chi phí phát sinh cho lô hàng kể từ sau khi người bán hoàn thành nghĩa vụ giao hàng tại cảng xuất.

>>Tìm hiểu ngay: Dịch vụ hải quan PTN – Giải pháp xuất nhập khẩu hàng đầu 2025

Giá FOB là gì? Cách tính và các yếu tố cấu thành

Bên cạnh trách nhiệm, việc hiểu rõ cách cấu thành giá là yếu tố cốt lõi khi làm việc với điều kiện FOB

Giá FOB gồm những phí nào?

Về cơ bản, đây là toàn bộ chi phí mà người bán phải chịu để đưa hàng hóa an toàn lên boong tàu tại cảng xuất. Công thức tính giá FOB trong xuất khẩu có thể được khái quát như sau:

Giá FOB = Giá tại xưởng (Giá EXW) + Chi phí vận chuyển nội địa + Phí làm thủ tục hải quan xuất khẩu + Chi phí local charges cảng đi.

Điểm này cũng cho thấy giá FOB khác giá EXW thế nào: giá FOB đã bao gồm tất cả chi phí tại nước xuất khẩu, trong khi giá EXW chỉ là giá hàng hóa tại xưởng. Hiểu được điều này là bước đầu tiên để làm chủ khái niệm FOB là gì.

Ví dụ cụ thể về giá FOB là gì?

Để dễ hình dung, hãy xem một ví dụ báo giá FOB trong hợp đồng ngoại thương sau: Một doanh nghiệp xuất khẩu 1 container gốm sứ với giá tại xưởng là 10,000 USD. Các chi phí phát sinh bao gồm: 200 USD vận chuyển ra cảng Cát Lái, 50 USD cho thủ tục hải quan, và 150 USD cho các khoản phí local charges. Như vậy, giá FOB của lô hàng này sẽ được báo là 10,400 USD. Việc tính toán chi tiết như vậy giúp người xuất khẩu không bỏ sót chi phí.

Nắm vững giá FOB và cách thẩm định báo giá mang lại lợi ích cho cả hai bên. Nhà xuất khẩu có thể đưa ra báo giá chính xác và cạnh tranh, trong khi nhà nhập khẩu có thể kiểm tra, đối chiếu để tránh các chi phí bất hợp lý, từ đó tối ưu hóa ngân sách cho lô hàng. Đây chính là ý nghĩa thực tiễn quan trọng nhất của FOB là gì trong hoạt động thương mại.

FOB và CIF khác nhau như thế nào

Khi tìm hiểu FOB là gì, bạn sẽ thường xuyên gặp một điều kiện khác là CIF. Đây là hai điều kiện giao hàng phổ biến nhất trong vận tải đường biển, nhưng cũng thường gây nhầm lẫn nhất cho các doanh nghiệp. Việc lựa chọn đúng điều kiện không chỉ ảnh hưởng đến chi phí mà còn liên quan trực tiếp đến trách nhiệm và rủi ro của người mua và người bán. Bảng so sánh chi tiết dưới đây sẽ giúp bạn phân biệt rõ ràng hai điều kiện này để đưa ra quyết định phù hợp nhất.

Bảng so sánh FOB và CIF

Liên hệ ngay với PTN Logistics để được tư vấn chi tiết về điều kiện FOB và thủ tục xuất nhập khẩu.

Những lưu ý khi sử dụng FOB Terms trong thực tế

Việc hiểu lý thuyết là chưa đủ, áp dụng FOB vào thực tiễn đòi hỏi sự cẩn trọng để tránh các rủi ro không đáng có.

Lưu ý cho người bán

Một lưu ý khi xuất khẩu theo FOB quan trọng nhất là phải lấy được bằng chứng xác nhận đã giao hàng lên tàu. Vậy bằng chứng đó là gì và vận đơn on board là gì (bằng chứng giao hàng FOB)? Đây là vận đơn đường biển được hãng tàu phát hành, có ghi chú “on board”, xác nhận hàng hóa đã được xếp lên tàu an toàn.

Đây là chứng từ then chốt chứng minh người bán đã hoàn thành nghĩa vụ của mình trong điều kiện FOB là gì. Nếu không có vận đơn này, người bán có thể đối mặt với tranh chấp và rủi ro trong việc thanh toán. Nắm rõ điều này giúp giảm thiểu đáng kể rủi ro khi dùng điều kiện FOB trong XNK cho phía người bán, đặc biệt khi bạn đã hiểu FOB là gì.

Lưu ý cho người mua

Đối với người mua, lưu ý khi nhập khẩu theo FOB mấu chốt là phải chủ động và phối hợp chặt chẽ trong việc sắp xếp phương tiện vận tải. Vì người mua chịu trách nhiệm thuê tàu, họ cần làm việc hiệu quả với người bán và đặc biệt là công ty giao nhận.

Vai trò của forwarder trong FOB terms lúc này cực kỳ quan trọng; họ sẽ là người thay mặt bạn đặt chỗ với hãng tàu và điều phối quá trình lấy hàng tại cảng xuất. Nếu không sắp xếp tàu kịp thời, hàng hóa của người bán sẽ phải lưu kho bãi, phát sinh chi phí và người mua có thể phải chịu trách nhiệm. Việc phối hợp nhịp nhàng chính là chìa khóa để áp dụng thành công FOB là gì và đảm bảo tiến độ lô hàng.

>>Xem thêm: CFR là gì? Chi phí, rủi ro và bảo hiểm trong điều kiện CFR!

Qua bài viết, bạn đã hiểu rõ hơn về FOB là gì, từ trách nhiệm các bên đến cách tính giá. Việc nắm vững lý thuyết là bước đầu để bạn chủ động kiểm soát chi phí logistics cho doanh nghiệp. Nếu chi phí hiện tại đang quá cao, hãy để PTN Logistics giúp bạn nhận ngay phương án tối ưu và báo giá nhanh trong 5 phút. Liên hệ ngay hôm nay để được báo giá trọn gói, không phí ẩn và hợp tác dài lâu.

Thông tin liên hệ

• Hotline: 1900 2197 – 0935 333 999
• Email: nam.nguyen@ptnlogistics.com

Các câu hỏi thường gặp về FOB là gì?