Incoterms 2020: Trách nhiệm người mua và người bán ra sao

Incoterms 2020 là nền tảng chuẩn hóa nghĩa vụ, chi phí và rủi ro trong chuỗi cung ứng. Bài viết đi từ khái niệm đến vai trò của incoterms trong thương mại quốc tế. Bài viết làm rõ incoterms và hợp đồng ngoại thương, cách xác định trách nhiệm người mua – người bán để hạn chế rủi ro vận chuyển. Khám phá ngay cùng PTN Logistics!

Incoterms là gì và tại sao Incoterms 2020 lại quan trọng với doanh nghiệp?

Trong thương mại quốc tế, Incoterms đóng vai trò như “luật chơi chung” để xác định rõ trách nhiệm và rủi ro giữa các bên. Việc hiểu đúng và áp dụng chuẩn Incoterms 2020 giúp doanh nghiệp xuất nhập khẩu tránh sai sót trong hợp đồng và tối ưu hiệu quả vận hành.

Incoterms 2020 là gì?

Incoterms 2020 là bộ quy tắc thương mại quốc tế mới nhất do Phòng Thương mại Quốc tế (ICC) ban hành, được áp dụng từ ngày 01/01/2020. Đây là tập hợp những quy định chuẩn hóa về khái niệm incoterms, phân định trách nhiệm người mua và người bán trong incoterms, điểm chuyển giao rủi ro cũng như chi phí liên quan đến vận tải hàng hóa.

Incoterms và hợp đồng ngoại thương luôn gắn chặt, vì các điều khoản này giúp các bên thống nhất rõ ràng nghĩa vụ giao nhận, từ đó hạn chế rủi ro trong vận chuyển quốc tế và nâng cao tính minh bạch khi đàm phán.

Tầm quan trọng đối với doanh nghiệp của Incoterms 2020 là gì?

Việc áp dụng đúng Incoterms 2020 mang đến cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu nhiều lợi ích thiết thực, bao gồm:

• Chuẩn hóa trách nhiệm: Chuẩn hóa trách nhiệm giữa người mua và người bán, giúp giảm thiểu tối đa tranh chấp pháp lý phát sinh từ hợp đồng mua bán quốc tế.
• Dự toán chi phí chính xác: Cho phép doanh nghiệp dự toán chi phí vận tải quốc tế theo Incoterms và giá bán một cách chính xác hơn, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường.
• Tối ưu hóa quy trình: Hỗ trợ quá trình thông quan và xử lý chứng từ nhanh chóng, giúp các bên tiết kiệm thời gian và tối ưu dòng tiền trong chuỗi cung ứng logistics.

Giải mã chi tiết 11 điều kiện Incoterms 2020

Để thống nhất nghĩa vụ, chi phí và rủi ro trong thương mại quốc tế, Incoterms 2020 chia 11 điều kiện thành hai nhóm. Việc nắm vững các quy tắc này là chìa khóa để quản lý logistics hiệu quả và tránh tranh chấp.

Nhóm 1: Các điều kiện áp dụng cho mọi phương thức vận tải

Nhóm này gồm 7 điều kiện linh hoạt, áp dụng cho incoterms cho vận tải đa phương thức. Việc phân định nghĩa vụ người bán và nghĩa vụ người mua trong Incoterms 2020 dựa trên điểm chuyển giao rủi ro Incoterms trên đất liền hoặc tại điểm giao hàng đầu tiên. Các điều kiện này giúp xác định trách nhiệm thanh toán chi phí vận tải quốc tế theo Incoterms.

EXW (Ex Works): Giao hàng tại xưởng

EXW (Giao hàng tại xưởng) trong incoterms 2020 là điều kiện đặt nghĩa vụ tối thiểu lên người bán.

• Người bán hoàn thành nghĩa vụ giao hàng khi hàng hóa được đặt dưới quyền định đoạt của người mua tại cơ sở của người bán (nhà máy, kho, xưởng). Thời điểm chuyển giao rủi ro diễn ra ngay tại địa điểm này.
• Người mua phải chịu mọi rủi ro và chi phí phát sinh sau đó, bao gồm cả việc xếp hàng lên phương tiện vận tải và thực hiện thủ tục xuất khẩu.

Điều kiện này được khuyến nghị nên sử dụng cẩn trọng trong thương mại quốc tế do trách nhiệm xuất khẩu thuộc về người mua.

FCA (Free Carrier): Giao cho người chuyên chở

FCA (Giao cho người chuyên chở) là một trong những điều kiện linh hoạt nhất của incoterms 2020, phù hợp với vận tải đa phương thức.

• Người bán giao hàng cho người chuyên chở do người mua chỉ định tại địa điểm quy định.
• Nghĩa vụ chính của người bán là hoàn thành thủ tục thông quan xuất khẩu và chuyển giao hàng hóa.
• Thời điểm chuyển giao rủi ro là khi hàng được giao thành công cho người chuyên chở đầu tiên. Người mua sau đó sẽ chịu cước phí vận tải chính và mọi rủi ro tiếp theo, làm cho điều kiện này trở thành một giải pháp cân bằng hơn khi so sánh EXW và FCA.

CPT (Carriage Paid To): Cước phí trả tới

Với CPT (Cước phí trả tới), người bán có trách nhiệm ký hợp đồng và trả cước phí vận chuyển để đưa hàng đến địa điểm đến quy định. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng thời điểm chuyển giao rủi ro không phải là tại nơi đến mà là khi hàng hóa được giao cho người chuyên chở đầu tiên do người bán thuê.

Nghĩa vụ chính của người mua là nhận rủi ro vận tải từ điểm giao hàng ban đầu, mặc dù họ không phải trả cước vận tải chính. Điều này tạo ra sự phân tách rõ ràng giữa chi phí và rủi ro.

 CIP (Carriage and Insurance Paid To): Cước phí và bảo hiểm trả tới

CIP (Cước phí và bảo hiểm trả tới) tương tự như CPT, nhưng người bán có thêm nghĩa vụ phải mua bảo hiểm cho hàng hóa. Đây là một điểm khác biệt quan trọng, được làm rõ trong khác biệt giữa CIP và CPT.

• Theo Incoterms 2020, người bán bắt buộc phải mua bảo hiểm tối thiểu loại A (mức cao nhất) theo Quy tắc Bảo hiểm Hàng hóa (Institute Cargo Clauses) cho lợi ích của người mua.
• Thời điểm chuyển giao rủi ro vẫn là khi hàng hóa được giao cho người chuyên chở đầu tiên, nhưng người mua được bảo vệ tốt hơn về mặt tài chính.

DAP (Delivered at Place): Giao tại nơi đến

DAP (Giao tại nơi đến) quy định người bán chịu mọi chi phí và rủi ro để đưa hàng hóa đến tận nơi đến quy định, sẵn sàng để dỡ. Nghĩa vụ chính của người bán là hoàn tất việc giao hàng tại địa điểm đó, chưa dỡ hàng, và chịu trách nhiệm đến kho người mua (trừ thủ tục nhập khẩu).

Thời điểm chuyển giao rủi ro là khi hàng đã sẵn sàng để dỡ tại địa điểm đến quy định. Người mua có trách nhiệm dỡ hàng và thực hiện thủ tục thông quan nhập khẩu.

DPU (Delivered at Place Unloaded): Giao tại nơi đến đã dỡ hàng (điểm mới của Incoterms 2020)

DPU (Giao tại nơi đến đã dỡ hàng) là điểm mới trong Incoterms 2020, thay thế điều kiện DAT (Delivered at Terminal) trước đây. Theo điều kiện này, người bán có trách nhiệm giao hàng và chịu chi phí cùng rủi ro liên quan đến việc dỡ hàng xuống khỏi phương tiện vận tải tại nơi đến quy định.

Thời điểm chuyển giao rủi ro chính là khi hàng đã được dỡ xuống an toàn. Đây là điều kiện duy nhất yêu cầu người bán thực hiện việc dỡ hàng tại điểm đến. Người mua chịu trách nhiệm thông quan nhập khẩu.

DDP (Delivered Duty Paid): Giao hàng đã nộp thuế

DDP (Giao hàng đã nộp thuế) là điều kiện đặt nghĩa vụ tối đa lên người bán (tối đa). Người bán chịu mọi chi phí và rủi ro, bao gồm cả thuế, phí và thủ tục nhập khẩu, để giao hàng đến nơi đến quy định.

Thời điểm chuyển giao rủi ro là khi hàng hóa được đặt dưới quyền định đoạt của người mua, sẵn sàng để dỡ tại nơi đến. Người mua hầu như chỉ nhận hàng. Đây thường được xem là điều kiện thuận lợi nhất cho người mua trong thương mại quốc tế.

>>Tìm hiểu ngay: Dịch vụ hải quan PTN – Giải pháp xuất nhập khẩu hàng đầu 2025

Nhóm 2: Các điều kiện chỉ áp dụng cho vận tải đường biển và đường thủy nội địa 

Nhóm 2 của Incoterms 2020 bao gồm 4 điều kiện dành riêng cho vận tải thủy, thiết lập ranh giới rõ ràng về nghĩa vụ giao hàng lên tàu và điểm chuyển giao rủi ro Incoterms, giúp doanh nghiệp xuất nhập khẩu dễ dàng lựa chọn quy tắc phù hợp nhất cho các lô hàng vận chuyển đường biển và đường sông.

FAS (Free Alongside Ship): Giao dọc mạn tàu

FAS (Giao dọc mạn tàu) là điều kiện theo đó người bán hoàn thành nghĩa vụ giao hàng khi hàng hóa đã được đặt dọc mạn con tàu tại cảng bốc hàng chỉ định. Nghĩa vụ chính của người bán là thông quan xuất khẩu.

Thời điểm chuyển giao rủi ro là khi hàng đã được đặt dọc mạn tàu. Từ thời điểm này, người mua chịu mọi chi phí và rủi ro về mất mát hoặc hư hỏng hàng hóa, bao gồm cả việc xếp hàng lên tàu.

FOB (Free On Board): Giao hàng trên tàu

FOB (Giao hàng trên tàu) là một trong những điều kiện phổ biến nhất, đặc biệt trong Incoterms 2020 cho xuất khẩu đường biển.

• Người bán chịu chi phí và rủi ro cho đến khi hàng đã hoàn toàn qua lan can tàu, tức là khi hoàn thành việc giao hàng lên tàu FOB.
• Thời điểm chuyển giao rủi ro chính là khi hàng được xếp lên boong tàu tại cảng bốc hàng chỉ định.
• Từ đó, người mua chịu trách nhiệm thuê tàu, mua bảo hiểm và thanh toán chi phí vận chuyển theo CFR cho chặng chính.

CFR (Cost and Freight): Tiền hàng và cước phí

Theo CFR (Tiền hàng và cước phí), người bán có nghĩa vụ trả cước vận chuyển để đưa hàng đến cảng đích quy định. Tuy nhiên, điều cốt yếu là thời điểm chuyển giao rủi ro lại diễn ra sớm hơn, tương tự như FOB trong incoterms 2020, tức là khi hàng đã được xếp lên boong tàu tại cảng bốc hàng.

Điều này có nghĩa là chi phí vận tải và rủi ro được phân chia tại hai điểm khác nhau. Người mua chịu rủi ro và trách nhiệm mua bảo hiểm cho hàng hóa từ cảng bốc hàng.

CIF (Cost, Insurance and Freight): Tiền hàng, bảo hiểm và cước phí

CIF (Tiền hàng, bảo hiểm và cước phí) tương tự như CFR, nhưng người bán phải mua bảo hiểm hàng hóa cho người mua. Bảo hiểm hàng hóa CIF là gì là bảo hiểm tối thiểu (theo điều kiện loại C của ICC) và thời điểm chuyển giao rủi ro vẫn là khi hàng đã được xếp lên boong tàu tại cảng bốc hàng.

Điều kiện này rất phổ biến khi so sánh FOB và CIF, vì nó thêm trách nhiệm bảo hiểm cho người bán, dù rủi ro vẫn chuyển giao sớm, buộc người mua phải xem xét mua thêm bảo hiểm bổ sung nếu cần mức bảo vệ cao hơn.

>>Xem thêm: Warehouse là gì? Khám phá vai trò chiến lược trong logistics

Lưu ý khi sử dụng điều khoản Incoterms 2020

Doanh nghiệp cần lưu ý một số điểm quan trọng khi áp dụng Incoterms 2020 để tránh rủi ro.

Sử dụng cho phương thức vận tải phù hợp

Incoterms 2020 chỉ phát huy hiệu quả khi dùng đúng phương thức vận tải. Ví dụ, FOB, CFR, CIF chỉ áp dụng cho đường biển; còn FCA, CPT, CIP phù hợp với vận tải đa phương thức. Lưu ý khi áp dụng Incoterms 2020 là không dùng FOB cho container, vì dễ phát sinh sai lệch về điểm chuyển giao. Doanh nghiệp cần phân tích đặc thù hàng hóa và tuyến vận tải để lựa chọn điều kiện phù hợp, tránh sai lầm thường gặp với Incoterms.

Incoterms không phải là luật

Một hiểu nhầm phổ biến là coi Incoterms 2020 như quy định pháp lý bắt buộc. Thực tế, đây chỉ là bộ quy tắc do ICC ban hành, chỉ ràng buộc khi được dẫn chiếu trong hợp đồng. Khi ứng dụng Incoterms trong hợp đồng thương mại, doanh nghiệp cần quy định rõ điều khoản để đảm bảo minh bạch và giảm tranh chấp.

Phiên bản Incoterms 2020 sau ra đời, không phủ nhận phiên bản trước đó

Mỗi phiên bản Incoterms, như 2010 hay 2020, đều phản ánh thực tiễn thương mại tại thời điểm ban hành. Tuy nhiên, phiên bản cũ không mất hiệu lực nếu hợp đồng vẫn ghi rõ áp dụng. Vì vậy, doanh nghiệp cần chú thích chính xác “phiên bản Incoterms 2010 và 2020” trong hợp đồng. Đây là yếu tố quan trọng để tránh nhầm lẫn, đồng thời giúp cách lựa chọn điều kiện Incoterms phù hợp với từng thỏa thuận được đảm bảo rõ ràng.

Liên hệ ngay với PTN Logistics để được tư vấn chi tiết về điều kiện Incoterms phù hợp cho doanh nghiệp bạn.

Hiểu và áp dụng đúng Incoterms 2020 là nền tảng cho mọi hợp đồng ngoại thương thành công. PTN Logistics với kinh nghiệm trong vận tải đa phương thức, khai báo hải quan và quản lý chuỗi cung ứng sẽ giúp doanh nghiệp hạn chế tranh chấp và tiết kiệm chi phí. Đừng ngần ngại kết nối với chúng tôi để nhận tư vấn nhanh chóng và báo giá chính xác.

Thông tin liên hệ

• Hotline: 1900 2197 – 0935 333 999
• Email: nam.nguyen@ptnlogistics.com

Các câu hỏi thường gặp về incoterms 2020