Tìm hiểu phi mậu dịch là gì? Khác hàng mậu dịch như thế nào?

Phi mậu dịch là gì? Nhiều doanh nghiệp xuất nhập khẩu thường nhầm lẫn, dẫn đến các sai sót nghiêm trọng khi làm thủ tục hải quan? Phân biệt giữa hàng mậu dịch và phi mậu dịch sẽ giúp tránh rủi ro pháp lý, tối ưu chi phí và đảm bảo quá trình thông quan diễn ra thuận lợi. Cùng PTN Logistics tìm hiểu để nắm vững kiến thức nền tảng này, giúp vận hành XNK chuyên nghiệp hơn.

Phi mậu dịch là gì? Định nghĩa trong ngành Logistics

Để hoạt động xuất nhập khẩu diễn ra suôn sẻ, việc đầu tiên là phải hiểu rõ bản chất của loại hình hàng hóa. Vậy, định nghĩa chính xác về phi mậu dịch là gì?

Giải thích khái niệm “phi mậu dịch” theo Luật Hải quan Việt Nam

Theo tinh Luật Hải quan Việt Nam và các văn bản hướng dẫn liên quan, hàng hóa phi mậu dịch được định nghĩa là hàng hóa xuất nhập khẩu không mang mục đích kinh doanh. Điểm cốt lõi để phân biệt loại hình này nằm ở mục đích của việc chuyển dịch hàng hóa qua biên giới.

Chúng không phải là đối tượng của các hợp đồng ngoại thương hay giao dịch mua bán. Việc hiểu đúng phi mậu dịch là gì theo quy định pháp luật là yêu cầu bắt buộc để đảm bảo tuân thủ. Từ đó tránh các rủi ro pháp lý tiềm ẩn cho doanh nghiệp khi làm thủ tục hải quan.

Hàng hóa phi mậu dịch là gì? Các đặc điểm nhận biết chính

Hàng hóa phi mậu dịch mang những đặc điểm rất riêng biệt. Đặc trưng quan trọng nhất là không có yếu tố thanh toán giữa người gửi và người nhận. Chúng thường là quà biếu, quà tặng, hàng mẫu, tài sản di chuyển, hoặc hàng hóa phục vụ mục đích nhân đạo.

Do đó, bộ chứng từ đi kèm thường không có hóa đơn thương mại (commercial invoice). Việc xác định đúng mục đích sử dụng hàng hóa là yếu tố tiên quyết để phân loại chính xác.

Tại sao doanh nghiệp xuất nhập khẩu phải phân biệt loại hình này?

Việc nhầm lẫn giữa hàng mậu dịch và phi mậu dịch không chỉ là một sai sót về mặt thuật ngữ. Hệ quả của việc khai báo sai loại hình là rất nghiêm trọng. Doanh nghiệp có thể đối mặt với phạt vi phạm hành chính hải quan, bị truy thu thuế, và quan trọng hơn là lô hàng bị ách tắc, chậm trễ thông quan hàng hóa.

Từ đó gây phá vỡ kế hoạch kinh doanh và ảnh hưởng đến uy tín. Hiểu rõ phi mậu dịch là gì không chỉ là kiến thức nghiệp vụ, mà còn là công cụ quản trị rủi ro, giúp doanh nghiệp chủ động và tiết kiệm chi phí phát sinh ngoài dự kiến.

>>Khám phá: Dịch vụ xuất nhập khẩu giúp doanh nghiệp tối ưu chi phí và nâng cao lợi thế cạnh tranh

Phân biệt hàng mậu dịch và phi mậu dịch

Để tối ưu hóa quy trình và chi phí, việc phân biệt chính xác giữa hàng mậu dịch và phi mậu dịch là vô cùng quan trọng. Vậy sự khác biệt cơ bản khi so sánh mậu dịch và phi mậu dịch là gì?

Bảng so sánh chi tiết các tiêu chí

Để có cái nhìn trực quan, bảng so sánh dưới đây sẽ làm rõ sự khác biệt giữa hai loại hình này, giúp doanh nghiệp không còn bối rối trước câu hỏi phi mậu dịch là gì.

Tiêu chí	Hàng mậu dịch	Hàng phi mậu dịch
Mục đích	Kinh doanh, mua bán, trao đổi, tạo lợi nhuận	Không vì mục đích thương mại: quà tặng, hàng mẫu, viện trợ…
Chứng từ	Bắt buộc có Hợp đồng ngoại thương, Hóa đơn thương mại	Không có Hợp đồng, Hóa đơn thương mại (có thể có proforma invoice)
Thủ tục	Phức tạp hơn, yêu cầu nhiều giấy tờ chứng minh giao dịch	Đơn giản hơn, tập trung chứng minh mục đích phi thương mại
Thuế	Chịu đầy đủ các loại thuế (NK, GTGT, TTĐB…) theo quy định	Có thể được miễn thuế hoặc áp dụng định mức miễn thuế quà tặng
Giá trị pháp lý	Giao dịch được bảo hộ bởi luật thương mại	Mang tính chất cho, tặng, gửi, không phải giao dịch thương mại

Việc nắm được sự khác biệt giữa hàng mậu dịch là gì và phi mậu dịch là nền tảng của nghiệp vụ XNK.

Các trường hợp dễ gây nhầm lẫn và cách xử lý

Thực tế có nhiều trường hợp khó phân biệt giữa mậu dịch và phi mậu dịch. Ví dụ, thủ tục gửi hàng mẫu có giá trị cao, hoặc nhập khẩu quà biếu, quà tặng cho nhiều đối tác có thể bị cơ quan hải quan nghi ngờ về mục đích thương mại.

Trong những tình huống này, doanh nghiệp cần chuẩn bị bộ chứng từ chặt chẽ, có công văn giải trình rõ ràng mục đích sử dụng để chứng minh bản chất phi thương mại của lô hàng. Từ đó làm rõ vấn đề phi mậu dịch là gì trong trường hợp cụ thể này.

Các loại hình khác như hàng viện trợ nhân đạo, tài sản di chuyển, hay hàng bảo hành sửa chữa (tạm xuất tái nhập) cũng cần chứng từ riêng biệt.

Muốn biết chi phí trọn gói để PTN Logistics thay bạn thực hiện toàn bộ quy trình này? Liên hệ ngay!

Các trường hợp gây nhầm lẫn và cách xử lý

Phân biệt đúng giúp tối ưu hóa quy trình, đảm bảo tuân thủ pháp luật

Khi đã phân biệt chính xác, doanh nghiệp có thể chủ động trong mọi khâu. Việc này giúp lựa chọn đúng mã loại hình để khai báo, chuẩn bị đúng bộ chứng từ, và quan trọng nhất là dự toán chính xác các loại thuế, phí phải nộp.

Tối ưu hóa được quy trình không chỉ giúp tiết kiệm chi phí mà còn đẩy nhanh tốc độ thông quan, đảm bảo hàng hóa đến tay người nhận đúng kế hoạch. Tuân thủ pháp luật ngay từ đầu giúp doanh nghiệp xây dựng uy tín và tránh được những rủi ro pháp lý không đáng có. Đây chính là giá trị thực tiễn nhất khi trả lời được câu hỏi phi mậu dịch là gì.

Quy trình thủ tục hải quan đối với hàng hóa phi mậu dịch

Sau khi đã xác định chính xác lô hàng của mình thuộc loại hình phi mậu dịch, bước tiếp theo là thực hiện quy trình thủ tục hải quan. Vậy, quy trình khai báo hải quan cho một lô hàng phi mậu dịch là gì?

Bước 1: Chuẩn bị bộ chứng từ cần thiết

Khâu chuẩn bị chứng từ là nền tảng cho một quy trình thông quan suôn sẻ. Bộ chứng từ nhập khẩu phi mậu dịch thường đơn giản hơn hàng mậu dịch nhưng cần sự chính xác. Các giấy tờ cơ bản bao gồm:

Tờ khai hải quan
Vận đơn (Bill of Lading/Airway Bill)
Thư thông báo hàng đến
Giấy giới thiệu

Đối với một số mặt hàng đặc thù, có thể cần thêm Giấy phép nhập khẩu hoặc các giấy tờ chứng minh mục đích sử dụng. Việc hiểu rõ yêu cầu về chứng từ cho lô hàng phi mậu dịch là gì sẽ giúp tránh việc phải bổ sung, sửa đổi sau này.

>>Xem thêm: Tìm hiểu quản trị hàng tồn kho là gì và có vai trò ra sao?

Bước 2: Khai báo và truyền tờ khai hải quan điện tử

Doanh nghiệp sẽ tiến hành khai báo trên hệ thống VNACCS của Tổng cục Hải quan. Bước quan trọng nhất ở đây là chọn đúng mã loại hình phi mậu dịch, ví dụ như H11 (Hàng nhập khẩu khác) hoặc các mã đặc thù khác tùy trường hợp.

Việc chọn sai mã loại hình có thể dẫn đến việc phải hủy tờ khai và khai báo lại, gây chậm trễ. Dữ liệu khai báo cần trùng khớp tuyệt đối với thông tin trên các chứng từ đã chuẩn bị. Quá trình này đòi hỏi sự tỉ mỉ và hiểu biết sâu sắc về nghiệp vụ phi mậu dịch là gì.

Bước 3: Nộp thuế và hoàn tất thủ tục thông quan

Sau khi truyền tờ khai, hệ thống sẽ phân luồng (xanh, vàng, đỏ). Doanh nghiệp cần nộp các loại thuế (nếu có) theo thông báo của cơ quan hải quan. Trị giá tính thuế hải quan cho hàng phi mậu dịch thường được xác định dựa trên giá trị khai báo hoặc tham vấn giá của hải quan.

Sau khi hoàn tất nghĩa vụ thuế và các yêu cầu kiểm tra (nếu có), lô hàng sẽ được thông quan. Hoàn thành bước này đồng nghĩa với việc kết thúc quy trình nhập khẩu cho một lô hàng, làm rõ toàn bộ quá trình xử lý phi mậu dịch là gì.

>>Tìm hiểu chi tiết: Mậu dịch là gì trong chuỗi cung ứng xuất nhập khẩu

Tóm lại, phi mậu dịch là gì? Đó là khái niệm cốt lõi mà mọi doanh nghiệp cần nắm vững để đảm bảo tuân thủ pháp luật và tối ưu hóa quy trình. Hiểu đúng bản chất, phân biệt chính xác và thực hiện đúng thủ tục sẽ giúp doanh nghiệp tránh được các khoản phạt và sự chậm trễ không đáng có. Gọi cho PTN Logistics để được tư vấn và hỗ trợ toàn diện, đảm bảo mọi lô hàng được thông quan nhanh chóng.

Thông tin liên hệ

Hotline: 1900 2197 – 0935 333 999
Email: nam.nguyen@ptnlogistics.com

Các câu hỏi thường gặp liên quan đến phi mậu dịch là gì

Hàng phi mậu dịch có cần phải áp mã HS không?

Có. Mọi hàng hóa xuất nhập khẩu, kể cả phi mậu dịch, đều bắt buộc phải có mã HS chính xác. Mã HS là cơ sở để hải quan xác định chính sách quản lý và tính thuế (nếu có).

Thời gian thông quan một lô hàng nhập khẩu phi mậu dịch thường mất bao lâu?

Thông thường từ 1-2 ngày làm việc nếu chứng từ đầy đủ và hàng hóa không phải kiểm tra chuyên ngành. Thời gian thực tế phụ thuộc vào việc phân luồng của tờ khai (xanh, vàng, đỏ).

Thủ tục cho cá nhân và cho công ty khi nhập hàng phi mậu dịch có khác nhau nhiều không?

Quy trình khai báo tương tự nhau. Điểm khác biệt chính là chứng từ:

Cá nhân thường liên quan đến quà biếu (đơn giản hơn nếu trong định mức)
Công ty cần chứng từ chặt chẽ để chứng minh mục đích phi thương mại (hàng mẫu, bảo hành…).

Làm thế nào để xác định trị giá cho quà tặng không có hóa đơn để khai báo hải quan?

Bạn phải tự khai báo trị giá lô hàng dựa trên giá thị trường của sản phẩm tương tự tại thời điểm khai báo.
Lưu ý: Hải quan có quyền tham vấn giá và ấn định lại thuế nếu trị giá khai báo không hợp lý.

Hàng nhập khẩu phi mậu dịch có được bán hoặc trao đổi tại Việt Nam không?

Không. Hàng phi mậu dịch không nhằm mục đích kinh doanh. Việc bán hoặc trao đổi là vi phạm quy định, trừ khi doanh nghiệp làm thủ tục chuyển đổi mục đích sử dụng và nộp đủ các loại thuế liên quan.